Geef jij de criticus of de coach het hoogste woord?

Ik zet mijn telefoon uit en meteen is daar het bekende schuldgevoel.

Afzeggen is voor mij nog altijd een beladen actie.

Tuurlijk heb ik een weloverwogen besluiten genomen Het was heel verstandig om in dit geval voor mezelf te kiezen.

Zo heet dat toch? Als je je eigen belang laat voorgaan?

Of gewoon iets doet wat goed voor je is? Rationeel niets tegenin te brengen.

Mag ik er ook eens even NIET zijn??

Emotioneel is een andere zaak. Mijn innerlijke criticus maakt overuren.

EgoÏstisch, onattent, onbetrouwbaar, waardeloze zus…

Dat zijn nog maar een paar van de oordelen die zij over mij uitstort.

Daar had ik mijn zus zelf helemaal niet voor nodig.

Sterker nog, zij vond het heel ok dat ik deze keus maakte.

Maar daar meent ze natuurlijk niets van….

Herkenbaar?

Vast wel als je mantelzorger bent.
En helemaal als je opgegroeid bent als brus (= broer of zus van zorgintensief kind).

Je eigen wensen en behoeften volgen spreekt dan niet vanzelf. Ze te voelen, is al een hele klus.

De ander gaat immers altijd voor. Dat is wat je gewend was en/of bent.

Eigenlijk ook een soort comfort zone. Al is het verre van comfortabel, het is wel vertrouwd.

Want jouw innerlijke criticus spreekt op basis van normen en waarden die je in je jeugd (meestal thuis) al hebt meegekregen.

Niet per se hardop uitgesproken, maar wel voorgeleefd.

En dat is in je systeem gaan zitten.

Voorbeeldje?

“Het is goed om eerst aan een ander te denken en dan pas aan jezelf” of

“Jij hebt al zo veel, dat  behoor je te delen” of

“De zwakkere moet je altijd beschermen” of

Vul zelf maar in….

Toen en daar is niet hier en nu!

Continue reading…

Waar het om gaat in het leven

“Jullie hebben het goed samen, hé kind…” zei mijn schoonmoeder tegen me een paar dagen voor ze overleed. Alsof ze nog even wilde checken of het belangrijkste voor haar kinderen in orde was.

Mooi hoe zij op de grens van het aardse bestaan , de essentie van het leven wist te verwoorden.

Want wat laten wij ons vaak afleiden door de drukte in ons hoofd. Ons moeten, onze oordelen, onze opdrachten (van anderen en onszelf).

We maken er To Do-lijstjes van of vullen er piekermomenten mee. Terwijl at the end of the day, het enige wat telt is dat je een goede relatie hebt met degenen die belangrijk voor je zijn. Om te beginnen met jezelf! En zeker ook met degene waar je voor zorgt. Als je relatie ok is en je ervaart geven en ontvangen van genegenheid of liefde, kun je verder veel hebben.

Het lijstje met de echte prio’s

In plaats van To Do zouden we eigenlijk beter To Feel-lijstjes kunnen maken. Met al die gevoelens die gevoeld willen worden, maar waar je niet aan toekomt. Dan geef je namelijk aandacht aan de basis. Per saldo veel effectiever.

Welke gevoelens hebben er bij jou even aandacht nodig? Hoe is je gevoel voor jezelf? Voor je partner? Je familie? Je werk? Misschien moet er even iets gebeuren in die relatie?… Als jouw gevoel er mag zijn, doordat je het aandacht geeft, komt er vanzelf een actie uit voort als dat nodig is.

Creëer een nieuwe gewoonte die tijd bespaart en energie oplevert

Regelmatig even tijd nemen om je gevoel op te merken, is misschien nieuw voor je. Net als er zonder oordeel naar te kijken. Stom, onhandig, irritant… we serveren onszelf bij voorbaat al af. Creëer een nieuwe gewoonte. Merk gewoon op wat er is. En voel hoe het voelt. Verwonder je hooguit.

“Daar heb ik helemaal geen tijd voor”, hoor ik je denken. Al mijn tijd gaat op aan zorgen en werken en wat er verder allemaal op mijn bordje ligt. Eerst even die spoed-lijstjes. Waar is waar, het afstrepen van afgeronde acties op je To Do-lijstje geeft een zekere voldoening. En soms bijval van de omgeving.

Maar aandacht geven aan je To Feel-lijstje geeft rust. En bijval vanuit je hart.

Want als er op gevoelsniveau dingen spelen die geen aandacht krijgen, blijft daar energie naartoe gaan. Je kunt het herkennen als onrust in je hoofd en in je lijf. Immers, niets is zo aanwezig als dat wat er niet mag zijn. En geloof me, dan kun je ook niet echt productief zijn in de To Do-sectie.

Toch een actie (hoeft niet op je lijstje)

Dus trek 10 minuten uit en bepaal jouw To Feel-lijstje. Daarmee bezorg je jezelf de volgende voordelen:

• je houdt je bordje leeg qua relatieonderhoud (nogmaals, vergeet ook de relatie met jezelf niet);
• je weet direct welke acties voorrang verdienen, namelijk diegene die zorgen voor een goede relatie met degenen die voor jouw het belangrijkst zijn;
• je zorgt voor rust in je hoofd en blijheid in je hart;
• je houdt energie over voor wat je verder wilt doen (eventueel op een To Do-lijstje) omdat er geen lek is door rommelende gevoelens.

Niks tijdverlies dus, pure efficiency en ook nog lekkerder in je vel zitten. Wie wil dat nou niet?

Vandaag is het weer de Dag van de Mantelzorg.

Is dat belangrijk…? hoor ik je denken…

Dat is maar hoe je het bekijkt. Misschien heb je iets meegekregen van de activiteiten die speciaal voor mantelzorgers worden georganiseerd. Het is eigenlijk een soort Valentijnsdag voor mantelzorgers geworden. In een eerder blog kun je lezen hoe ik hierover denk.

Soms wordt er echt nuttige inhoud geboden. Maar meestal hebben de activiteiten de vorm van een verwendag of een uitje. Sympathiek bedoeld. Maar mensen verschillen enorm in de manier waarop ze zich verwend voelen of waarop ze ontspannen.

En dan zijn er nog die 364 andere dagen. Daarop heeft een verwendag weinig effect.

Onzin dus, die Dag van de Mantelzorg?

Zeker niet. Een goede aanleiding om te benadrukken waar het echt om gaat. Zowel in de publiciteit als in de zorgomgeving.

En dat is serieus genomen worden in je rol als mantelzorger en voorzien in wat je daarvoor nodig hebt.

Dan voel je je pas echt gewaardeerd.

Waardering door professionals

Laten we het eens hebben over het zo belangrijke samenspel tussen mantelzorger en professional.

Serieus genomen worden in je rol als mantelzorger is een essentiële vorm van respect en waardering.

Wat betekent dat in de praktijk?

Dat je betrokken wordt als partner in de zorg.

Dat de ervaringsdeskundigheid die jij bezit zorgvuldig wordt meegewogen.

Dat je niet alleen de mantelzorger bent, maar ook de vrouw, moeder, zus of dochter.

Dat je de informatie krijgt die je nodig hebt. Op tijd.

En dat er oog is voor jouw welbevinden in relatie tot de zorg.

Dat alles is een vorm van ‘verwennerij’ waar veel mantelzorgers alleen maar van kunnen dromen.

Hopen dus maar dat het niet bij dromen blijft?

Beter is het om niet af te wachten, maar zelf actie te ondernemen.

Tips wat je als mantelzorger kunt doen om goed samenspel te bevorderen.

Uit de vele gesprekken die ik heb gevoerd en uit mijn eigen ervaring zijn veel tips te destilleren.

Hoe word je serieus genomen?

• Maak goed afspraken over afstemming en verslaglegging daarvan. Vraag om periodiek overleg en een afsprakenlijstje. Zo heb je altijd iets om op terug te komen. Ook bij wisseling van de wacht.
• Vraag om pro-actieve informatievoorziening. Dus voordat er iets gaat gebeuren/veranderen in de zorgsituatie van jouw verwant. Dat geeft je de kans om te anticiperen en emotionele opvang te bieden of regelen.
• Spreek duidelijk af wie wat doet. Zo gedetailleerd mogelijk. Dat voorkomt een hoop ruis.
• Als het zorgbeleid voor jouw verwant niet strookt met jouw opvatting als ervaringsdeskundige, leg je er dan niet te snel bij neer. Blijf in overleg en zoek het zonodig hogerop.
• Uit je kritiek direct en naar de betrokkene. Doe dat altijd opbouwend, gericht op verbetering. Soepele zorgverlening is in ieders belang. En je moet toch weer met elkaar verder.
• Uit je waardering ook direct en naar de betrokken. Veel professionals horen zelden wat er goed gaat.
• Zorg dat je goed geïnformeerd bent over de rechten en plichten van je verwant. Ook in relatie tot de veranderingen die op stapel staan. Wordt (gratis) lid van Mezzo, de belangenorganisatie van mantelzorgers. Lees ook mijn tips in de nieuwsbrief.
• Geef het aan als de zorg jou (te) zwaar begint te vallen. Al dan niet door bijzondere omstandigheden. Vraag naar mogelijkheden voor extra (tijdelijke) ondersteuning. Dat is in ieders belang. Als jij omvalt, wie doet het dan?
• Als je er de tijd en energie voor hebt: word lid van een cliënten- of verwantenraad bij de instelling die jouw verwant zorg levert. Op die manier heb je invloed op het zorgbeleid in bredere zin.

Als je op deze manier je relatie met zorgprofessionals vormgeeft, draag je er ook zelf aan bij dat je serieus genomen wordt. Zodat je je gezien en gehoord voelt, in plaats van dat het contact negatieve energie oplevert. Als jij voor goud gaat, breng je de ander ook in beweging.

Waardering krijgen als mantelzorger maakt dat de balans tussen geven en ontvangen in evenwicht blijft.

En dat het zorgen plezierig blijft.

En dan hebben we het nog niet gehad over de waardering die je krijgt van degene waar je voor zorgt. Niet in alle gevallen een vanzelfsprekendheid, overigens. Maar daarover een andere keer meer.

Wees alert op verborgen signalen

1 op de 4 jongeren groeit op in een mantelzorgsituatie. Voor iedereen die hen wil steunen 5 tips van een echte insider op het gebied van mantelzorg, lector Mantelzorg, dr. Deirdre Beneken genaamde Kolmer.

Voor meer tips en haar relationele benadering van mantelzorg kun je het webinar ‘Zorgen in je jeugd” beluisteren.

Lang niet voor alle jonge mantelzorgers geldt dat ze praktische zorgtaken verrichten. Dat geldt voor 1 op de 10. Maar wel dat ze sociaal-emotioneel betrokken zijn bij een zorgsituatie. Uit diverse onderzoeken blijkt hoe dat gevolgen heeft voor hun functioneren thuis en op school. In ernstige gevallen kan het leiden tot sociale isolatie, depressieve gevoelens of gezondheidsklachten.

Alle reden om jonge mantelzorgers tijdig in het vizier te krijgen en passende ondersteuning te bieden.

1.  Wie is de ouder?

De aandacht voor jonge mantelzorgers richt zich meestal op alle jongeren die zich in een zorgsituatie bevinden. Toch is het zinvol om een onderscheid te maken. Een grote groep jongeren biedt vooral praktische hulp. Ondersteuning in het huishouden en/of in de persoonlijke verzorging van de naaste. Maar er is ook een groep die daarnaast of vooral emotionele ondersteuning aan de naaste geeft. Praatpaal zijn, buien opvangen, zorgen dat de naaste zich wat gelukkiger voelt. Dat kan heel zwaar zijn voor een kind, zeker in het geval van psychiatrische of verslavingsproblematiek.

Vaak is er sprake van rolomkering. Wordt het kind de ouder van zijn ouder. Met name deze groep jongeren loopt grote kans om klachten te ontwikkelen. In de jeugd of op latere leeftijd. Ook leidt het tot een ‘zorgidentiteit’. Dat wil zeggen dat de zorg voor een ander altijd voorgaat, ten koste van het eigen leven. Het is dus zaak om vooral alert te zijn op geparentificeerde kinderen.

2.  Uitvaller of zonnekind?

Jonge mantelzorgers zijn niet aan hun neus te herkennen. De school en de huisarts hebben de grootste kans ze te signaleren. Signalen van sterke vermoeidheid, frequent ziek zijn, spanningsklachten, sociaal isolement, afwezigheid in de lessen of bij tentamens kunnen duiden op een moeilijke situatie thuis. Bijvoorbeeld door mantelzorg. Alle reden voor een goed gesprek.

Wat minder snel tot opmerkzaamheid leidt, is het gedrag van zogeheten ‘zonnekinderen’, aldus dr. Beneken genaamd Kolmer. Zij presteren juist boven gemiddeld, staan altijd klaar voor extra klussen, zijn de rechterhand van de leraar of de hulpverlener en tonen een groot verantwoordelijkheidsgevoel. Ook dit gedrag kan een signaal zijn van een (te grote) steunpilaarpositie thuis. Continue reading…

Hoe inzicht in je valkuilen je sterker maakt

“Overal waar TE voor staat is niet goed”, zei mijn moeder vroeger. Maar voor te krachtig lijkt dat niet op te gaan….

Eigenschappen als zelfstandigheid, daadkracht, stabiliteit en doorzettingsvermogen worden maatschappelijk hoog gewaardeerd. Personeelsadvertenties zijn daarvan een goede illustratie! Mensen met deze kwaliteiten zijn niet alleen ideale medewerkers, maar ook ideale vrienden, vrijwilligers en… mantelzorgers.

Als iedereen omvalt gaan zij door. Als rots in de branding. Onder stress blijven ze kalm en stabiel. Ze geven niet snel op, het zijn doorzetters. Ook hebben ze een hoog plichtsbesef. En zijn niet te beroerd om de rotklusjes op te knappen. Ze vragen niet snel om hulp. Ze blijven logisch nadenken, ook als de rest in paniek raakt.

De ‘Wees Sterk-werkstijl’ noemen we dit in de Transactionele Analyse. Misschien herken je er iets in? Veel mantelzorgers hebben dit als dominante werkstijl. Zeker als ze jong zijn begonnen met zorgen. De rol die je had in je gezin van herkomst , blijf je vaak de rest van je leven vervullen. Toen en daar omdat je niet anders kon. Hier en nu omdat het zijn nut heeft bewezen en je er waardering voor krijgt. Dat werkt ook door in je teamrol. Je gezin was immers ’the first team you were on’. Lees hier verder hoe dat werkt.

Met de Wees Sterk-werkstijl krijg je dus een hoop voor elkaar. En iedereen heeft je er graag bij.

Alleen maar voordelen dus.

Of toch niet…?

Continue reading…

Hoe je mantelzorg en werk combineert en tevreden bent over je keuzes

De moederrol en zorgen. Ze lijken onlosmakelijk verbonden. Over het moederschap en het zorgen voor worden ons van jongs af aan allerlei boodschappen meegegeven.

Zowel door de maatschappij, als door onze eigen familie. En voor het vervullen van een moederrol hoef je overigens niet altijd de biologische moeder te zijn!

Als moeder hou je onvoorwaardelijk van je kinderen.

Een goede moeder offert zich op.

Als moeder gaat je gezin altijd voor.

Vul maar aan met de overtuigingen die jij hebt meegekregen…

Het valt niet mee om tussen al die verwachtingen je eigen koers te varen.

Zeker als jouw kinderen meer dan gemiddeld zorg nodig hebben, omdat ze niet ‘gemiddeld’ zijn. Of omdat je veel zorg geeft aan je partner of ouder, waardoor er minder tijd en aandacht overblijft voor de kinderen. En je daarnaast ook nog je werk hebt.

Dan komt op dit alles extra druk te liggen. Het lijkt wel of mantelzorg een vergrootglas op elke situatie legt. Er wordt meer van jou gevraagd en je wordt ook nog eens scherper beoordeeld. Dan voel je je kwetsbaar. En is het soms lastig je goed te voelen bij je inzet en keuzes. Laat staan geluksmomenten te ervaren.

Hoe kun je uit je dubbele zorgtaak ook dubbel zorgplezier halen?

In haar boek De kracht van kwetsbaarheid noemt Brené Brown een aantal voorwaarden voor wat zij noemt ‘een bezield leven’. Drie daarvan zijn m.i. cruciaal voor mantelzorgende moeders. Het hele boek is overigens het lezen meer dan waard! Continue reading…